De gevallen godheid - Goeroes en de haperende godsdienstvrijheid in Zuid-Azië
Een goeroe in India werd op 28-8-2017 veroordeeld tot 20 jaar cel. Niet zomaar een goeroe. De meest bekende van dit moment, met 60 miljoen volgelingen. Er kwamen 200.000 mensen op de been om te protesteren tegen deze uitspraak van de rechter en duizenden agenten en militairen om hen in toom te houden. 38 doden door onlusten. Onrust in tientallen steden in Noord-India. De regerende partij, de BJP, zweeg in alle talen.
De ‘goeroe in de bling’, oftewel Gurmeet Ram Rahim Singh (50), is overal in India bekend van grote samenkomsten en dagelijkse t.v.-uitzendingen. De man die alles kan: conferencier, filosoof, sportsman, zanger, stoere motorrijder, ecoloog en filmicoon. Een alleskunner. Altijd showt hij de mooiste kleding en dure sieraden, als teken van zijn succes en verhevenheid. Maar hij is ook de sociaal bewogen goeroe, die het kwaad niet uit de weg gaat, maar aanpakt. Hij is de leider van een nieuwe religie, die stelt alle religies op aarde in zich te verenigen (hoewel door en door oosters…), de Dera Sacha Sauda (Organisatie van het aanbod van de waarheid).
Maar goeroe Ram Singh ging over de schreef. Hij heeft een heel aantal vrouwen verkracht en hun hun vrijheid ontnomen. De eerste getuigenissen stammen van 2002, maar het duurde tot 2007 voordat twee vrouwen aangifte durfden te doen. Een goeroe wordt als een ongenaakbare heilige gezien en wie hem durft te beschuldigen gaat tegen de godheid in. Die krijgt á la minute miljoenen vijanden. De rechtbank nam tien jaar de tijd voor studie en het verzamelen van feiten. Nu heeft de rechter dan uitspraak gedaan.
De zaak ligt heel gevoelig. De overheid neemt het liever voor de ‘goeroe in de bling’ op. Hij spoort zijn volgelingen aan om op de regerende partij, die van premier Modi, te stemmen, en dat betekent miljoenen extra stemmen. Dit laat in elk geval zien dat de rechtsspraak in India, anders dan in veel andere landen, onafhankelijk van de politiek functioneert. Naast de veroordeling voor verkrachting en vrijheidsberoving ligt er nog een andere aanklacht. Gurmeet zou een journalist hebben laten vermoorden, twee jaar geleden, die onderzoek deed naar zijn wangedrag. Maar dat hoofdstuk moet nog volgen.
In het hindoeïsme zijn er duizenden goeroes, allen met een claim op goddelijkheid. Hun aanhangers stellen soms dat hun leider geen tv nodig heeft of telefoon. Als rondwandelende godheid weet hij alles en kan hij zijn gedachten op telepatische wijze overbrengen… Mensen aanbidden hun goeroe en geven hem cadeaus, in de veronderstelling dat daarop bijzondere zegeningen zullen volgen. Maar wanneer die verering gepaard gaat met een massale populariteit, ligt de verleiding op de loer dat de boven alle kritiek verheven goeroe zich onaantastbaar gaat wanen. De vorige massaleider onder de goeroes was Sai Baba uit Zuid-India (een kundig bedrieger en geldwolf), die mogelijk 50 miljoen volgelingen had. Hij overleed in 2011.
Knap van de justitie in Haryana (een Indiase deelstaat met 22 miljoen inwoners), net ten westen van New Delhi gelegen, om tegen de stroom in te zwemmen. De meeste heiligen en goeroes waren in het verleden ongrijpbaar voor de rechterlijke macht. Sai Baba heeft men nooit durven aanpakken. Maar Gurmeet lijkt nu te zijn uitgespeeld.
Ook in het Nepalese gebied van India (waar de Himalayan Evangelical Fellowship werkt) is veel aanhang van goeroe Ram Singh, bijvoorbeeld in Darjeeling. Daar is in 2012 een enorme brand geweest, die honderden huizen en winkels in de as heeft gelegd. De jeugdorganisatie van de beweging van Ram Singh heeft zich enorm ingezet bij het bestrijden van de brand. Zijn aanhang was al groot in Darjeeling, maar sindsdien is hij een soort volksheld. Dat wordt nog bevorderd door het feit dat er enorme onlusten zijn in het Nepaleestalige gedeelte van Bengalen. Dat oorspronkelijk Nepalese gebied (tot 1800) wil los van Bengalen, en er zijn zeer gewelddadige acties tegen de communistische en niet-religieuze deelstaatregering die in Calcutta zetelt. Men verwijt haar dat er te weinig geld en zorg gaat naar het noorden, dat juist niet communistisch gezind is. Ook dat bevordert de populariteit van Ram Singh.
Jarenlang werd de sociale onlust getemperd door de heer Ghising (1989 – 2008), leider van de semi autonome Ghorka Hill State, het noorden van West-Bengalen. Maar hij viel in ongenade bij de bevolking, die hem ervan beschuldigde dat hij was omgekocht door de overheid en de belangen van het gebied van Darjeeling verkwanselde. Sindsdien zijn er geregeld onlusten, dit jaar erg hevig zelfs, met veel verwoestingen en het lamleggen van alle handel en verkeer.
(De heer Subhas Ghising zei tegen me, als we elkaar in Kalimpong tegenkwamen: “Ik heb je leven gered.” Dat is ook zo. In 1987 stond ik voor een vuurpeloton van de door hem geleide opstandelingen van het Ghorka National Liberation Front, ten onrechte verdacht van spionage voor de overheid. Had hij niet het bevel gegeven mij los te laten, dan was had ik er niet meer geweest.)
Alle modetrends van Darjeeling komen in Nepal terecht, waar goeroe Ram Singh ook tv-uitzendingen heeft. Ook daar heeft hij duizenden volgelingen, zoals eertijds Sai Baba. Maar de rechtszaak in India heeft ook invloed in Nepal. Daar zijn ook veel goeroes, veelal werkzaam in beide landen. India en Nepal delen dezelfde hindoeïstische cultuur, het Nepalees is verwant aan het Hindi en je kunt zonder paspoort of visum van Nepal naar India en andersom reizen. India probeert haar vazalstaat Nepal steeds meer politiek te paaien. Dus de vrijwel onaantastbare goeroes en swami’s etc. in Nepal moeten nu uitkijken. Er zijn tal van verhalen over verkrachtingen, vooral van leiders uit het boeddhistische tantrisme, die een filosofische rechtvaardiging hebben voor dergelijk wangedrag.
(Ik ben heel wat goeroes en godsdienstige leraren tegen gekomen, maar heb vooral contact met goeroe Atmananda, leider van het Kirati-geloof in Oost-Nepal en Sikkim, met een miljoen volgelingen. Minder goed ken ik ook goeroe Ohmnanda, afkomstig uit de Kiratibeweging in Oost-Nepal, maar nu woonachtig in de Indische deelstaat Sikkim, waar hij duizenden volgelingen heeft. Enkele politieke leiders daar steunen hem openlijk. Atmananda beweert een monotheïst te zijn. Ik kan goed met hem samenwerken. Eens heeft hij me als goeroe naast zich aangesteld. Sindsdien moet ik uitkijken dat mensen me niet gaan vereren. Overigens neemt die verering bij Atmananda af, die heeft ingezien dat dat iets uit het hindoeïsme is en niet hoort bij het Kiratigeloof, dat oude christelijke wortels heeft. De Kirati bestaan uit stammen uit Oost-Nepal en aangrenzende delen van India: de Limbu zijn het belangrijkst, en verder heb je de Sunarstam; grote delen van de Raistam worden ook tot de Kirati gerekend.)
Godsdienst in Nepal, met India als grote broer. India wil van Nepal een hindoestaat maken. Dat is sinds kort in een stroomversnelling gekomen. Op 9 augustus is stilletjes een wet aanvaard in het Nepalese parlement, die bekeringsactiviteiten verbiedt (niet van goeroe Blingbling, maar wel van christenen). Op aanvaarding van die wet is jaren aangedrongen door premier Modi, die met India hetzelfde wil uithalen, maar daar nog geen kans toe ziet. 450 euro boete (in Nepal een halfjaarsalaris) en maximaal vijf jaar gevangenisstraf voor de ‘boosdoeners’. En dat voor een land dat beweert de rechten van de mens te eerbiedigen!
Inmiddels is men al weer een stap verder. De afgelopen week kwam president Sher Bahadur Deuba terug uit India, van een bezoek aan Narendra Modi. Ze hebben 23 augustus een beginselovereenkomst gesloten van Nepal opnieuw een hindoestaat te maken. Daarvoor moet de Nepalese grondwet worden gewijzigd. Leiders van de Congress Party Nepal, de grootste partij, Shasank Koirala en Khum Bahadur Khadka hebben publiekelijk al hun enthousiasme voor deze stap geuit. Binnenkort dreigt er een enorme vervolging voor de miljoen tot anderhalf miljoen christenen in Nepal. En waarom? Ze hebben alleen maar goed gedaan voor Nepal, hun land. Daardoor hebben ze de sympathie van velen en dat steekt orthodoxe hindoes.
Modi kan het beter vinden met Ram Singh dan met christenen, blijkt maar weer. En Deuba? Hoe gaat het verder met Nepal?
(Ik hoop er in oktober heen te gaan.)
Bram Krol
Dit artikel is ook gepubliceerd op www.hefmission.nl.